سپندر مذگان مبارک

چنین گفت زرتشت اگر کلید قلبی را نداری قفلش نکن اگر کسی را دوست داری خردش نکن اگر دستی را گرفتی رهایش نکن مراقب گرمای دلت باش تا کاری که زمستان با زمین کرد زندگی با دلت نکند. سپندرمذگان مبارک

حوالی25بهمن ماه هیاهو وهیجان درخیابان ها موج میزند.وهمه جا اسم والنتاین وکادوی روز عشق به گوش می خورد.ازهرکسی درمورد والنتاین سوال کنید میداند که درسده سوم میلادی که مطابق می شود با اوایل شاهنشاهی ساسانی در ایران؛در روم باستان فرمانروایی بوده است بنام کلودیوس دوم،کلودیوس عقیده داشت سربازی خوب خواهد جنگید که مجرد باشد.ازاین رو ازدواج را برای سربازان امپراتوری رومی قدغن می کند.

کلودیوس به قدری بیرحم،وفرمانش به اندازه ای قاطع بود که کسی جرات کمک به ازدواج سربازان را نداشت.اما کشیشی به نام والنتیوس(والنتاین)،مخفیانه عقد سربازان رومی را با دختران محبوبشان جاری می کرد.کلودیوس دوم از این جریان خبردار می شود و دستور میدهد والنتاین را به زندان بیندازند.والنتاین در زندان عاشق دختر زندانبان می شود.سرانجام کشیش به جرم جاری کردن عقدعشاق ، با قلبی عاشق اعدام می شود.روزی که قرار بود والنتاین کشته شود نامه ای برای دختر زندانبان می نویسد که باجمله(love from your valentine)خاتمه می یابد.درسال 496بعداز میلاد،پاپ جلاسیوس 14فوریه رابه افتخار او روز والنتاین نامید.بنابراین اورا به عنوان فدایی وشهید راه عشق می شناسند،وازآن زمان نهاد ونمادی می شود برای عشق!!

وچندسالیست حوالی25بهمن(14فوریه)هیاهو وهیجان را درخیابانهاوشهر میبینیم.همه جا والنتاین وکادوی روز عشق به گوش می خورد.

آیا نام اسفندگان(اسپندرمذگان) روز گرامیداشت عشق،زمین،وزن به گوشتان خورده است؟

شاید کمتر ایرانی از وجود روزعشق درایران باستان و برگزاری جشنی برای بزرگداشت این موهبت، آن هم نه با قدمت سه قرن پیش از میلاد رومیان، بلکه از بیست قرن پیش ازمیلاد! اطلاع داشته باشد؛ شاید کمتر ایرانی بداند روز اسفند از ماه اسفند (پنجم اسفندماه) بانام ((اسفندگان)) یا ((اسپندرمذگان)) روزعشق ایرانیان است.یعنی چندروز بعد از روزوالنتاین وزمانی که شهرپس از پشت سرگذاشتن چندین روز متفاوت ، تقریبا به روال عادی برگشته است ومردم، بی خبر وبی تفاوت، فارغ ازتب وتاب روزعشق فرنگی! آن را عادی تر از روزهای دیگر سپری می کنند.نه دیگر از هدایای مخصوص ابرازعشق ومحبت خبر است ونه تکاپوی مردم برای ابراز عشق ومهرورزی وبرگزاری جشن؛

درایران باستان علاوه براینکه ماهها اسم داشتند.هریک از روزهای ماه نیز یک نام داشتند.بعنوان مثال روز اول(روزاهورامزدا)،روزدوم"روزبهمن(سلامت ،اندیشه) که نخستین صفت خداوند است.و...وروز پنجم(سپندارمذ) بوده است.سپندارمذ لقب ملی زمین است. یعنی گستراننده،مقدس،فروتن،زمین نماد عشق است.چون بافروتنی، تواضع وگذشت به همه عشق می ورزد. زشت وزیبا را به یک چشم مینگرد وهمه را چون مادری در دامان پرمهر خود امان میدهد.به این دلیل در فرهنگ باستان اسپندارمذگان را بعنوان نماد عشق می پنداشتند.

ابوریحان بیرونی در هزارسال پیش دراین باره میگوید:

««اسفندارمذ فرشته ی موکل برزمین است .ونیز برزنهای عفیف رستگاروشوهردوست خیرخواه...

در این روز زنان برتخت پادشاهی مینشستند وفرمان میراندند و همه ی کارها نیز به دست مردان وپسران انجام می گرفت.

در زمان گذشته این ماه بویژه این روز عید زنان بوده است ودر این عید مردان به زنان بخشش مینمودند وهنوز این عید در اصفهان ودیگر شهرهای ناحیه ی مرکزی وغرب ایران باقی مانده.

این جشن همراه با آداب ورسوم و تشریفاتی ویژه برگزار میشد.جشن«مردگیران» یا «مژگیران» نام داشت،به این معنا که زنان از مردان خود هدایایی می گرفته اند.این جشن ویژه ی زنان و به مناسبت تجلیل وبزرگداشت از آنان برگزار می شود.

روایتی دیگر از ولنتاین:

این روز از دوره امپراطوری یونانیان به شهرت رسید.در یونان باستان روز14فوریه به روز جونز معروف بود.جونز پادشاه همه ی بت ها بود.او همچنین مشهور به خدای همه ی الهه ها و زنان و ازدواج بود.در روز14فوریه نیز جشن برگزار میشد،در این روز دختران جوان نام خود را روی کاغذ نوشته و دربطری هایی می گذاشتند و به آب می انداختند،درطرف دیگر رودخانه پسران جوان در انتظار می ایستادند و هریک بطری را از آب می گرفتند و...

درجاهای بسیاری29بهمن  را روز سپندارمذگان می دانند.آنهم به دلیل رواج تقویمی به نام سالنامه ی دینی زرتشتیان که تمامی ماه ها را30روزه فرض کردنده بعلاوه 5روز که در آخر سال قرار داده است.که نتیجه آن شده که جشن اسفندگان را6روز قبل تر(به علت محسوب نکردن ماه های31روزه) از5 اسفند،ودر29بهمن معرفی می کنند؛باید گفت که جشن ها وفاصله های میان آنها درمتون کهن ایرانی دارای تعریف واندازه های مشخصی است که به مانند دانه های یک زنجیر در پیوستگی کامل با یکدیگر هستند.تغییر جای یکی از آنها،موجب گسست کل این رشته خواهد شد.

جشن سده پس از 40روز شب یلدا یاچله،وپس از100روز از اول آبان قرار دارد.همچنین جشن سده پیش از25روز از جشن اسفندگان است.

شب یلدا در شامگاه 30 آذر،جشن سده در10 بهمن،وجشن اسفندگان در5 اسفند،در همه ی گاهشماری های(تقویم)ایرانی می باشد.